Trong cuộc đua phát triển Trí tuệ nhân tạo Tạo sinh (Generative AI) đang diễn ra trên toàn cầu, Qwen AI, hay còn gọi là Truy Văn, đã nổi lên như một thế lực đáng kể. Được phát triển bởi Alibaba Cloud, nhánh công nghệ chủ lực của tập đoàn Alibaba, Qwen không chỉ là một sản phẩm đơn lẻ mà là một họ mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) đa dạng, thể hiện tham vọng và năng lực công nghệ của một trong những gã khổng lồ công nghệ châu Á. Qwen đang định hình lại cách chúng ta tương tác với AI, đặc biệt với những thế mạnh riêng biệt và chiến lược phát triển toàn diện.

Bản thân tên gọi ‘Qwen’, hay ‘Truy Văn’, cũng phần nào hé lộ triết lý và năng lực cốt lõi của mô hình này. Chữ ‘Q’ được lấy cảm hứng từ ‘Question’ (Câu hỏi/Truy vấn) trong tiếng Anh, trong khi ‘Wen’ (文) là âm Hán Việt chỉ ‘Văn’ (trong Văn bản, Văn hóa). Sự kết hợp này ngụ ý khả năng ‘Truy vấn Văn bản’ mạnh mẽ, nhấn mạnh vào năng lực hiểu sâu và xử lý ngôn ngữ tự nhiên mà Alibaba Cloud muốn xây dựng cho AI của mình.“

Lịch Sử Phát Triển và Hệ Sinh Thái Hỗ Trợ

Sự ra đời và phát triển của Qwen gắn liền với tiềm lực khổng lồ của Alibaba. Được hậu thuẫn bởi nguồn tài chính dồi dào, đội ngũ nghiên cứu hùng hậu và quan trọng nhất là hạ tầng điện toán đám mây đẳng cấp thế giới của Alibaba Cloud, Qwen có một nền tảng vững chắc để liên tục cải tiến. Các phiên bản như Qwen 1.5, Qwen 2 và mới nhất là Qwen 2.5 (ra mắt đầu năm 2025) cho thấy tốc độ phát triển nhanh chóng.

Chiến lược của Alibaba với Qwen là xây dựng một hệ sinh thái toàn diện. Họ cung cấp một loạt các kích thước mô hình, từ phiên bản nhỏ gọn 0.5 tỷ tham số đến “quái vật” 72 tỷ tham số, phục vụ các nhu cầu khác nhau. Đáng chú ý là việc phát triển song song hai nhánh kiến trúc: dòng Dense mã nguồn mở, cho phép cộng đồng tiếp cận, nghiên cứu và tùy chỉnh; và dòng MoE (Mixture-of-Experts) hiệu năng cao (như Qwen 2.5-Max, Turbo, Plus) thường được cung cấp dưới dạng API độc quyền, tối ưu cho các ứng dụng đòi hỏi sức mạnh xử lý đỉnh cao. Hệ sinh thái này còn bao gồm các nền tảng như Model Studio và giao diện trò chuyện Qwen Chat, giúp người dùng và nhà phát triển dễ dàng khai thác sức mạnh của Qwen.

Logo chính thức của Qwen

Những Năng Lực Cốt Lõi Vượt Trội

Sức mạnh của Qwen được xây dựng trên nền tảng dữ liệu huấn luyện khổng lồ và chất lượng cao. Phiên bản Qwen 2.5 được huấn luyện trên một tập dữ liệu lên đến 18 nghìn tỷ tokens (thậm chí hơn 20 nghìn tỷ cho bản Max), tập trung sâu vào kiến thức nền tảng, lập trình và toán học. Điều làm nên sự khác biệt của Qwen nằm ở những năng lực sau:

Hỗ trợ Đa Ngôn Ngữ Sâu Rộng, Đặc Biệt là Tiếng Việt: Qwen được huấn luyện trên kho dữ liệu đa ngôn ngữ cực lớn, hỗ trợ chính thức hơn 29 ngôn ngữ. Quan trọng đối với người dùng Việt Nam, tiếng Việt được tích hợp sâu từ gốc, giúp Qwen hiểu và tạo sinh ngôn ngữ mẹ đẻ một cách tự nhiên, chính xác và giàu sắc thái hơn hẳn nhiều mô hình chủ yếu tập trung vào tiếng Anh/Trung.

Dẫn Đầu về Đa phương thức (Multimodal): Đây là lĩnh vực mà Qwen tỏa sáng rực rỡ và tạo ra khoảng cách đáng kể so với nhiều đối thủ, kể cả Deepseek vốn tập trung vào văn bản/code. Qwen sở hữu các mô hình chuyên biệt như Qwen-VL (xử lý hình ảnh-ngôn ngữ), Qwen-Audio (xử lý âm thanh) và đỉnh cao là Qwen2.5-Omni, có khả năng nhận và tạo ra đầu ra ở nhiều định dạng (văn bản, hình ảnh, âm thanh, video). Khả năng tương tác đa dạng này mở ra những ứng dụng AI phong phú và thực tiễn hơn nhiều.

Xử lý Ngữ Cảnh Siêu Dài (Ultra-Long Context): Trong khi nhiều LLM bị giới hạn ở ngữ cảnh vài chục nghìn tokens, Qwen đã phá vỡ giới hạn này. Hầu hết các mô hình Qwen 2.5 hỗ trợ 128K tokens, và đặc biệt các phiên bản như Qwen 2.5-Turbo/1M có thể xử lý đến 1 triệu tokens. Khả năng này, vượt trội so với giới hạn 128K của Deepseek, cho phép Qwen phân tích các tài liệu cực lớn, tóm tắt sách, hay xây dựng các trợ lý ảo có bộ nhớ dài hạn hiệu quả.

Năng Lực Lập Trình và Toán Học Cạnh Tranh: Mặc dù thị trường có những mô hình chuyên biệt về code và math như Deepseek Coder đạt hiệu năng rất cao, Qwen (đặc biệt là các phiên bản 2.5 Max và 72B) vẫn chứng tỏ năng lực cực kỳ mạnh mẽ trong các lĩnh vực này. Kết quả benchmark cho thấy Qwen thường xuyên cạnh tranh sòng phẳng, thậm chí dẫn đầu ở một số bài kiểm tra, cung cấp một giải pháp mạnh mẽ cho lập trình viên và nhà toán học ngay trong một nền tảng AI toàn diện.

Hiệu Năng Tổng Quát và Tương Tác Người Dùng: Qwen liên tục đạt thứ hạng cao trên các bảng xếp hạng tổng hợp và các nền tảng đánh giá dựa trên sở thích người dùng như Chatbot Arena. Điều này cho thấy khả năng tuân thủ hướng dẫn tốt, tạo ra các phản hồi mạch lạc, hữu ích và được người dùng thực tế đánh giá cao hơn về mặt tổng thể so với nhiều đối thủ, kể cả các mô hình mạnh như Deepseek V3 trong một số so sánh trực tiếp (ví dụ: Arena-Hard). Điều này cho thấy tính ứng dụng thực tế cao và sự đón nhận tích cực từ người dùng. Dù vậy, khi so sánh với các mô hình AI tiên tiến nhất trên thế giới, hiệu năng tổng quát của Qwen, đặc biệt ở các bài toán suy luận cực kỳ phức tạp, thường được đánh giá là vẫn còn khoảng cách so với các phiên bản mới nhất của Gemini, GPT, Claude 3 hay Grok. Tuy nhiên, Qwen thường được xem là cạnh tranh sòng phẳng và ngang tầm với các mô hình mạnh khác như Mistral.

Hạn Chế và Những Điểm Cần Cân Nhắc

Mặc dù sở hữu nhiều ưu điểm vượt trội, Qwen không phải không có những điểm cần cân nhắc. Thứ nhất, dù rất mạnh về code và math, nhưng đối với những người dùng cần hiệu năng chuyên biệt tối đa và tối ưu chi phí trên các tác vụ này, các mô hình được thiết kế riêng như Deepseek Coder vẫn có thể là một lựa chọn đáng cân nhắc, đặc biệt nếu họ ưu tiên các giải pháp mã nguồn mở hoàn toàn.

Thứ hai, các phiên bản Qwen mạnh nhất (dòng MoE như Max, Turbo) hiện được cung cấp chủ yếu qua API độc quyền và tích hợp sâu vào hệ sinh thái Alibaba Cloud. Điều này mang lại sự ổn định và hỗ trợ doanh nghiệp tốt, nhưng cũng có thể tạo ra sự phụ thuộc nhất định vào nền tảng của Alibaba, khác với triết lý tập trung vào mã nguồn mở của Deepseek.

Cuối cùng, như mọi mô hình AI, hiệu năng của Qwen có thể thay đổi khi các đối thủ cập nhật và các phương pháp đánh giá mới ra đời. Việc duy trì vị thế dẫn đầu đòi hỏi sự cải tiến liên tục. Vị thế này đặt Qwen vào nhóm những mô hình hàng đầu, cạnh tranh trực tiếp với Mistral, nhưng cũng cho thấy thách thức trong việc đuổi kịp nhóm dẫn đầu tuyệt đối như Gemini, GPT-4, Claude 3 Opus và Grok.

Tự thử nghiệm bằng khả năng tạo hình

Kết quả do Qwen và Dalle 3 tạo ra dựa trên prompt” Photorealistic, cluttered but cozy attic workshop. In the center, a small, overly complex Rube Goldberg machine constructed from vintage toys, kitchen utensils, and brass pipes is successfully pouring exactly three blue marbles into a teacup held by a mannequin hand wearing a lace glove. On the wall behind, a chalkboard clearly shows a hand-drawn diagram of the machine with arrows and labels including the handwritten text: “Marble Mover Mk. III – DO NOT TOUCH!”. A ginger cat sleeps soundly inside a cardboard box overflowing with colorful yarn balls nearby. Soft morning light streams through a dusty round window. High detail. –ar 16:9″

Hình ảnh Thủ thư Lapis Lazuli do Qwen và Flux tạo ra trên prompt: “A surreal portrait of a wise old librarian whose entire upper body, including clothing and face, appears intricately carved from swirling, polished Lapis Lazuli gemstone, yet retains realistic human expression (gentle smile, knowing eyes). He holds open an ancient, heavy tome, but the pages are made of flowing, liquid nebula patterns emitting a soft internal glow. Background is a dimly lit, infinite library where bookshelves warp and twist impossibly according to Escher geometry. The style blends hyperrealistic gemstone texture with ethereal, magical elements. –ar 4:5 –style raw –s 700”

Hình ảnh Cánh chuồn chuồn Macro do Qwen và Imagen 3 tạo từ prompt: “Extreme close-up, hyperrealistic macro photograph of a dew-covered dragonfly wing resting delicately on a single blade of emerald green grass. Every microscopic vein and iridescent cell structure of the wing is visible and sharply in focus. Tiny spherical dewdrops cling to the wing, each perfectly reflecting the blurred background of a sunrise over a misty meadow. One specific dewdrop near the center clearly reflects a tiny, perfectly formed red ladybug. Lighting is soft, golden morning light hitting the wing at a low angle, creating subtle lens flare and emphasizing the wet, glistening textures. Shallow depth of field, bokeh background. –ar 16:9”

Qwen AI (Truy Văn) đã chứng tỏ mình là một họ mô hình ngôn ngữ lớn hàng đầu thế giới, đại diện cho sức mạnh công nghệ của Alibaba Cloud. Với chiến lược phát triển toàn diện, cung cấp đa dạng các mô hình từ mã nguồn mở đến độc quyền, Qwen đáp ứng linh hoạt nhiều nhu cầu khác nhau. Những thế mạnh cốt lõi về khả năng xử lý tiếng Việt, năng lực đa phương thức vượt trội, xử lý ngữ cảnh siêu dài và hiệu năng tổng quát được người dùng đánh giá cao đã tạo nên lợi thế cạnh tranh rõ rệt.

So với các đối thủ như Deepseek, Qwen nổi bật hơn về tính đa năng và các tính năng tiên phong như multimodal và long context. Mặc dù Deepseek có thể mạnh hơn ở một số lĩnh vực chuyên biệt hẹp, Qwen mang đến sự cân bằng xuất sắc giữa chiều sâu chuyên môn và chiều rộng ứng dụng. Đối với người dùng và doanh nghiệp tại Việt Nam cũng như trên toàn cầu đang tìm kiếm một giải pháp AI mạnh mẽ, linh hoạt, có khả năng xử lý đa dạng tác vụ và dữ liệu, Qwen AI thực sự là một lựa chọn tối ưu và đầy hứa hẹn cho tương lai. Nhìn chung, Qwen là một lựa chọn chiến lược vững chắc, một đối thủ đáng gờm trong phân khúc của mình, dù cuộc đua vươn tới đỉnh cao nhất của AI toàn cầu vẫn đang tiếp diễn.

Do Alibaba có Data center tại hà Nội, nên tốc độ truy cập, độ trễ của Truy Văn tốt hơn Thâm Tầm rất nhiều. Điều này cũng nói lên ngoài thuật toán ra thì cơ sở hạ tầng cũng là yếu tố quyết định sự thành công của 1 AI. Bạn có thể vào link sau để trải nghiệm thử: Qwen