Ngày Thế Giới Cầu Nguyện Cho Việc Chăm Sóc Thụ Tạo 2025

Năm 2025, sự kiện này mang một ý nghĩa đặc biệt sâu sắc và cộng hưởng mạnh mẽ. Chúng ta không chỉ kỷ niệm 10 năm Đức cố Giáo hoàng Phanxicô ban hành Thông điệp lịch sử Laudato Si’ – một văn kiện đã làm thay đổi nhận thức của thế giới về mối liên hệ giữa đức tin và môi trường – mà còn đang sống trong ân sủng của Năm Thánh 2025. Trong bối cảnh đó, Đức Giáo hoàng Lêô XIV đã mời gọi toàn thể dân Chúa bước vào ngày lễ này với một chủ đề đầy cảm hứng và cấp bách:

“Hạt Giống Hòa Bình và Hy Vọng” (Semina Pacis et Spei)

Nguồn Gốc và Ý Nghĩa Sâu Sắc: Một Hành Trình Hiệp Nhất

Ngày Thế giới Cầu nguyện cho việc Chăm sóc Thụ tạo có một lịch sử đẹp đẽ, bắt nguồn từ tinh thần đại kết (ecumenism). Sáng kiến này khởi đi từ Giáo hội Chính thống Đông phương, khi Đức Thượng phụ Đại kết Dimitrios I tuyên bố ngày 1 tháng 9 là ngày cầu nguyện cho thụ tạo vào năm 1989.

Nhận thấy vẻ đẹp và sự cấp thiết của truyền thống này, và để đáp lại lời mời gọi của Đức Thượng phụ Bartholomew I, vào ngày 6 tháng 8 năm 2015, Đức Giáo hoàng Phanxicô đã chính thức thiết lập ngày này cho toàn thể Giáo hội Công giáo. Ngài mong muốn các tín hữu Công giáo cùng hiệp thông với anh chị em Chính thống và các cộng đoàn Kitô giáo khác, tạo nên một “phong trào toàn cầu” để bảo vệ ngôi nhà chung.

Ngày 1 tháng 9 không phải là một sự kiện đơn lẻ. Nó chính thức khai mạc “Mùa Thụ Tạo” (Season of Creation), một giai đoạn phụng vụ đặc biệt kéo dài đến ngày 4 tháng 10, lễ kính Thánh Phanxicô Assisi – vị thánh bổn mạng của các nhà sinh thái học, người được biết đến với tình yêu thương vạn vật và là biểu tượng của hòa bình. Mùa Thụ Tạo là thời gian ân sủng để cộng đoàn và cá nhân:

• Ngợi Khen (Praise): Chiêm ngắm và cất lời ca tụng Thiên Chúa qua vẻ đẹp, sự phức tạp và hài hòa của vũ trụ (tiếng Latinh: Creatio).
• Suy Niệm (Contemplate): Đào sâu mầu nhiệm Đức Giê-su Kitô, Ngôi Lời hằng hữu mà nhờ Người “muôn vật được tạo thành” (Cl 1,16) và trong Người, mọi thụ tạo được cứu chuộc và giao hòa.
• Hoán Cải (Convert): Nhìn lại lối sống của mình, từ bỏ não trạng tiêu thụ, lãng phí và ích kỷ để sống đơn sơ, chia sẻ và có trách nhiệm hơn với môi trường và với người nghèo.

Một Điểm Nhấn Phụng Vụ Mới: Đưa Thụ Tạo Vào Trung Tâm Đời Sống Đức Tin

Một trong những phát triển đáng mừng nhất trong năm 2025 là việc Bộ Phụng tự và Kỷ luật các Bí tích đã chính thức công bố công thức Thánh lễ cầu cho việc chăm sóc thụ tạo (Missa pro cura creationis), với số văn bản Prot. N. 283/24. Công thức này đã được đưa vào ấn bản mẫu thứ ba (năm 2008) của Sách lễ Rôma như một lựa chọn cho các Thánh lễ ngoại lịch.

Đây không chỉ là một thay đổi về mặt chữ đỏ, mà là một bước tiến thần học và mục vụ vô cùng quan trọng. Nó khẳng định một cách mạnh mẽ rằng: việc chăm sóc thụ tạo không phải là một hoạt động xã hội bên lề, một mối quan tâm của các nhà hoạt động, mà là một chiều kích cốt lõi của đức tin và phụng vụ Kitô giáo. Khi cử hành Thánh lễ này, chúng ta tuyên xưng rằng trái đất là bàn thờ đầu tiên mà Thiên Chúa đã dựng nên, là nơi Ngài gặp gỡ, nói chuyện và cứu độ con người. Việc bảo vệ trái đất cũng chính là bảo vệ không gian thánh thiêng nơi Bí tích Thánh Thể được cử hành và ơn cứu độ được ban phát.

“Hạt Giống Hòa Bình và Hy Vọng”: Thông Điệp Từ Tòa Thánh

Chủ đề năm nay mời gọi chúng ta đào sâu hai khái niệm nền tảng của Tin Mừng. Trong sứ điệp của mình, Đức Giáo hoàng Lêô XIV đã nhấn mạnh:

“Đối với các tín hữu, công lý môi trường không chỉ là một lựa chọn đạo đức, mà còn là một bổn phận phát sinh từ đức tin. Bởi lẽ, toàn thể vũ trụ này, từ hạt bụi nhỏ bé đến các thiên hà vĩ đại, đều phản chiếu một tia sáng từ khuôn mặt Đức Giê-su Kitô, Đấng mà trong Người, mọi sự được tạo dựng, được tồn tại và được cứu chuộc. Chăm sóc thụ tạo là chăm sóc chính dấu ấn của Chúa Ba Ngôi trên thế giới.”

• Hạt Giống Hòa Bình: Hòa bình đích thực, theo Kinh Thánh, không chỉ là sự vắng bóng của chiến tranh. Đó là trạng thái hài hòa viên mãn (Shalom) trong ba mối tương quan: hòa hợp với Thiên Chúa, hòa hợp với tha nhân, và hòa hợp với vạn vật. Khi chúng ta khai thác thiên nhiên một cách tàn nhẫn, chúng ta phá vỡ sự hòa hợp này, gây ra xung đột, bất công và gieo rắc đau khổ, đặc biệt cho những người nghèo khổ nhất. Gieo hạt giống hòa bình chính là vun trồng một lối sống tôn trọng giới hạn của trái đất, chia sẻ tài nguyên công bằng và đứng về phía những nạn nhân của khủng hoảng khí hậu.
• Hạt Giống Hy Vọng: Trong một thế giới đầy rẫy những tin tức xấu về thảm họa môi trường, sự thờ ơ và tuyệt vọng có thể len lỏi vào tâm hồn chúng ta. Tuy nhiên, niềm hy vọng Kitô giáo không phải là sự lạc quan hão huyền, mà là sự tin tưởng vững chắc vào quyền năng của Thiên Chúa Phục Sinh, Đấng có thể làm cho sự sống nảy sinh từ cõi chết. “Hạt giống hy vọng” chính là mỗi hành động nhỏ bé nhưng cụ thể của chúng ta. Mỗi khi chúng ta trồng một cái cây, tiết kiệm một giọt nước, tái chế một món đồ, hay giáo dục một đứa trẻ về tình yêu thiên nhiên, chúng ta đang gieo một hạt giống của niềm hy vọng, một lời chứng rằng một tương lai tốt đẹp hơn là điều có thể.

Trở Thành Người Gieo Mầm: Những Hành Động Cụ Thể Mỗi Người Có Thể Làm

Trong tinh thần của Thông điệp Laudato Si’ và chủ đề Năm Thánh “Những người hành hương của Hy vọng”, mỗi chúng ta được mời gọi trở thành những người gieo mầm tích cực qua những hành động cụ thể, bắt đầu từ chính đời sống của mình.

1. Bắt đầu từ Tâm hồn: Nuôi dưỡng Linh đạo Sinh thái

• Cầu nguyện với Thụ tạo: Dành vài phút mỗi ngày để ra ngoài ban công, sân vườn, hay chỉ đơn giản là nhìn qua cửa sổ. Chiêm ngắm một cái cây, một đám mây, một bông hoa và dâng lời tạ ơn Thiên Chúa vì vẻ đẹp của chúng.
• Xét mình về Sinh thái: Khi xét mình cuối ngày, hãy thêm vào một vài câu hỏi: “Hôm nay tôi đã sử dụng các hồng ân của Thiên Chúa (nước, thực phẩm, năng lượng) như thế nào? Tôi có lãng phí không? Tôi có gây ra gánh nặng cho người nghèo và trái đất qua lối sống của mình không?”
• Đọc và Suy niệm: Dành thời gian đọc lại một vài đoạn trong Thông điệp Laudato Si’ hoặc sách Sáng Thế Ký để làm mới lại nhận thức đức tin về vai trò quản gia của con người đối với thụ tạo.

2. Hành động tại Gia đình: Biến Ngôi nhà thành Vườn ươm Bền vững

• Nhà bếp:
  • Giảm lãng phí thực phẩm: Lên kế hoạch cho các bữa ăn, tận dụng thức ăn thừa, và ủ phân compost từ rác hữu cơ để làm giàu cho đất.
  • Ăn uống có ý thức: Giảm bớt lượng thịt đỏ (vốn có dấu chân carbon cao), ưu tiên rau củ quả theo mùa và các sản phẩm từ địa phương để ủng hộ nông dân và giảm chi phí vận chuyển.
  • Nói không với đồ nhựa dùng một lần: Sử dụng hộp đựng thức ăn, bình nước, ly tái sử dụng. Khi đi chợ, hãy mang theo túi của riêng mình.
• Sinh hoạt chung:
  • Tiết kiệm năng lượng: Tắt các thiết bị điện khi không sử dụng, rút phích cắm sạc, thay thế bằng bóng đèn LED tiết kiệm điện.
  • Tiết kiệm nước: Sửa chữa các vòi nước bị rò rỉ, tắm nhanh hơn, và tái sử dụng nước (ví dụ: nước rửa rau có thể dùng tưới cây).
  • Phân loại rác tại nguồn: Tìm hiểu quy định tái chế của địa phương và thực hiện nghiêm túc việc phân loại rác vô cơ, hữu cơ và rác tái chế.

3. Lan tỏa trong Cộng đoàn: Xây dựng Giáo xứ Xanh

• Vận động: Đề xuất với cha xứ và hội đồng mục vụ về việc thành lập một “Ban Công lý – Hòa bình – Sáng tạo” hoặc một nhóm “Hành động Laudato Si'”.
• Tổ chức hoạt động: Cùng nhau tổ chức các buổi dọn dẹp vệ sinh khu phố, công viên; trồng thêm cây xanh trong khuôn viên nhà thờ; tổ chức các buổi hội thảo chia sẻ về lối sống xanh.
• Phụng vụ: Đề xuất đưa các ý chỉ cầu nguyện cho môi trường vào lời nguyện tín hữu, hoặc trang trí nhà thờ bằng cây cỏ địa phương theo mùa phụng vụ.
• Giao thông: Khuyến khích đi bộ, đi xe đạp, sử dụng phương tiện công cộng hoặc đi chung xe khi đến nhà thờ và các buổi sinh hoạt.

Trở Thành Những Người Gieo Mầm Cho Tương Lai

Ngày Thế giới Cầu nguyện cho việc Chăm sóc Thụ tạo 2025 không chỉ là một ngày kỷ niệm hay một nghi lễ phụng vụ. Nó là một lời mời gọi khẩn thiết, một lối sống cần được thể hiện mỗi ngày. Như lời Thánh Phaolô, chúng ta được mời gọi “gieo trong Thần Khí” (Gl 6,8) những hành động yêu thương, công bằng và tôn trọng sự sống.

Thế giới này, như Đức Giáo Hoàng đã nhắc nhở, “không phải là tài sản để chiếm hữu và bóc lột, nhưng là một ngôi nhà chung để chăm sóc và chia sẻ với lòng biết ơn”. Xin cho mỗi người chúng ta, qua lời chuyển cầu của Mẹ Maria, Nữ Vương của mọi loài thụ tạo, và Thánh Phanxicô Assisi, can đảm trở thành những “hạt giống hòa bình và hy vọng” sống động. Để từ những hành động nhỏ bé của chúng ta hôm nay, một mùa gặt bội thu của công lý, hòa bình và sự sống bền vững sẽ trổ sinh cho các thế hệ mai sau.