Sao Thủy, hành tinh nhỏ nhất và gần Mặt Trời nhất trong hệ Mặt Trời, luôn là một thiên thể ẩn chứa nhiều bí ẩn. Nằm gần Mặt Trời, việc quan sát Sao Thủy từ Trái Đất chỉ khả thi vào lúc bình minh hoặc hoàng hôn. Cho đến nay, chỉ có hai tàu vũ trụ từng ghé thăm hành tinh này là Mariner 10 (năm 1974 và 1975) và MESSENGER (năm 2004). Dù vậy, những hiểu biết của chúng ta về Sao Thủy vẫn còn rất hạn chế, dù điều này đang dần thay đổi nhờ vào những dữ liệu quý giá thu thập được.
Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!
Từ tên gọi đến lịch sử khám phá
Tên gọi “Mercury” bắt nguồn từ thời La Mã cổ đại, khi con người mới chỉ nhận biết được bảy thiên thể: năm hành tinh sáng, Mặt Trăng và Mặt Trời. Vốn sùng bái các vị thần, họ đặt tên các thiên thể này theo tên những vị thần quan trọng nhất. Sao Thủy được đặt theo tên vị thần đưa tin Mercury, vị thần bảo hộ cho du khách, nổi tiếng với đôi dép có cánh. Tên gọi này phản ánh tốc độ di chuyển nhanh chóng của Sao Thủy trên quỹ đạo quanh Mặt Trời.
Do có thể quan sát bằng mắt thường, thời điểm Sao Thủy được phát hiện vẫn là một ẩn số. Tuy nhiên, Thomas Harriot và Galileo Galilei được ghi nhận là những người đầu tiên quan sát hành tinh này qua kính viễn vọng vào thế kỷ 17. Đến thời hiện đại, tàu vũ trụ MESSENGER đã đi vào quỹ đạo Sao Thủy từ năm 2011 đến năm 2015, mở ra một kỷ nguyên mới trong việc nghiên cứu hành tinh này.
Sắc xám bí ẩn và lời giải từ Graphite
Khác biệt với vẻ ngoài rực rỡ của các hành tinh khác như Sao Kim màu vàng nhạt hay Sao Hỏa màu nâu đỏ, Sao Thủy khoác lên mình một màu xám đơn điệu. Màu sắc bí ẩn này từng khiến giới khoa học đau đầu trong nhiều năm.
Trước đây, người ta cho rằng màu xám này bắt nguồn từ quá trình nóng chảy và đông đặc của vật chất khi hệ Mặt Trời mới hình thành. Bề mặt đông cứng này gần như không thay đổi trong suốt hàng tỷ năm, ngoại trừ những vết sẹo do các vụ va chạm thiên thạch để lại. Thiếu vắng các hoạt động núi lửa hay xói mòn, bề mặt Sao Thủy giữ nguyên màu sắc nguyên thủy của nó.
Một giả thuyết khác từng được đưa ra là màu xám có liên quan đến hàm lượng sắt cao. Tuy nhiên, sứ mệnh MESSENGER đã bác bỏ giả thuyết này khi tiết lộ hàm lượng sắt trên bề mặt Sao Thủy rất thấp.
Bước ngoặt đến từ những tháng cuối cùng của sứ mệnh MESSENGER. Khi tàu vũ trụ hạ thấp quỹ đạo và cuối cùng đâm xuống bề mặt hành tinh, nó đã thu thập được những dữ liệu then chốt. Phân tích dữ liệu này, các nhà khoa học NASA đã xác nhận sự hiện diện của graphite, khoáng chất quen thuộc trong lõi bút chì, trên bề mặt Sao Thủy.
Nguồn gốc của graphite vẫn còn là một bí ẩn. Giả thuyết được chấp nhận rộng rãi nhất hiện nay cho rằng graphite nằm ẩn sâu dưới lớp vỏ hành tinh. Khi các thiên thạch va chạm mạnh, chúng đào xới bề mặt, làm lộ ra lớp graphite bên dưới, tạo nên những mảng màu xám tối đặc trưng.
Các nhà khoa học NASA ước tính lớp graphite này đã tồn tại từ thời kỳ sơ khai của Sao Thủy, khi hành tinh này còn là một đại dương magma nóng chảy. Khi đó, carbon nổi lên trên bề mặt đại dương magma và kết tinh thành graphite. Sau đó, lớp graphite này bị phủ lấp bởi dung nham từ các vụ phun trào núi lửa. Giả thuyết này được củng cố bởi thực tế là các mảng tối chứa graphite chủ yếu được tìm thấy bên trong các hố va chạm, nơi lớp bề mặt đã bị bào mòn.
Những phát hiện mới từ sứ mệnh MESSENGER đã hé lộ bí ẩn về màu sắc của Sao Thủy, đồng thời cung cấp thêm thông tin quý giá về lịch sử hình thành và cấu tạo của hành tinh này. Dù vẫn còn nhiều câu hỏi chưa có lời giải đáp, mỗi bước tiến trong nghiên cứu Sao Thủy lại đưa chúng ta đến gần hơn với việc hiểu rõ hơn về hành tinh bí ẩn này trong hệ Mặt Trời.
Khám phá thêm từ Đường Chân Trời
Đăng ký để nhận các bài đăng mới nhất được gửi đến email của bạn.