Thượng kinh ký sự – Một ghi chép lịch sử giá trị

“Thượng kinh ký sự” là một tác phẩm đặc biệt trong kho tàng văn học và sử học Việt Nam. Đây không chỉ đơn thuần là một thiên ký sự, mà còn là một chứng nhân lịch sử ghi lại bức tranh sinh động của Thăng Long thế kỷ XVIII. Tác giả của nó, Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác, một bậc danh y kiệt xuất, không chỉ mang trong mình kiến thức sâu rộng về y thuật mà còn sở hữu tư tưởng thanh cao, vượt ra khỏi vòng danh lợi của quan trường.

Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!

Tác phẩm được viết vào năm 1782, khi Lê Hữu Trác được triệu ra kinh đô để chữa bệnh cho Trịnh Cán, con trai chúa Trịnh Sâm. Từ Nghệ Tĩnh ra Thăng Long, ông ghi lại không chỉ cảnh vật hai bên đường mà còn cả những suy tư về cuộc sống, về quyền lực, về sự băng hoại của xã hội phong kiến lúc bấy giờ. Cung vua Lê, nơi từng là trung tâm quyền lực tối cao, giờ đây chỉ còn là một thực thể mang tính nghi thức, bởi quyền hành thực sự nằm trong tay chúa Trịnh. Những mô tả về phủ chúa Trịnh trong tác phẩm phản ánh sự xa hoa, uy quyền nhưng cũng đầy những toan tính chính trị, nơi mà sự thịnh vượng bên ngoài không thể che giấu được sự rệu rã từ bên trong.

Bằng con mắt của một danh y, tác giả không chỉ quan sát sự đời mà còn miêu tả rất kỹ lưỡng về phương pháp chữa bệnh trong cung đình, từ việc chẩn đoán bệnh trạng của thế tử Trịnh Cán đến những suy tư về y thuật và đạo làm thầy thuốc. Giữa bầu không khí quyền quý ấy, Lê Hữu Trác vẫn giữ được tinh thần thanh bạch, không chạy theo vinh hoa, không để mình bị cuốn vào vòng danh lợi. Những vần thơ ông để lại trong tác phẩm là sự kết tinh của trí tuệ và nhân cách, một bậc ẩn sĩ giữa thời loạn, một người thầy thuốc tận tâm nhưng không màng danh vọng.

Tác phẩm gồm 26 chương, được viết theo phong cách tự sự kết hợp trữ tình, tả thực sinh động, giàu chất thơ và triết lý, đậm dấu ấn y học cổ truyền. Giá trị của “Thượng kinh ký sự” không chỉ nằm ở mặt văn chương mà còn là một nguồn sử liệu chân thực. Qua từng dòng chữ, ta không chỉ thấy được Thăng Long hoa lệ mà còn cảm nhận được sự chuyển mình của một triều đại, nơi những toan tính chính trị len lỏi vào từng ngõ ngách, từng hành lang phủ chúa. Những bữa yến tiệc xa hoa, những nghi thức lễ nghi hào nhoáng dường như chỉ để che đậy một sự thật rằng chính quyền Lê – Trịnh đã bước vào thời kỳ suy tàn.

Tác phẩm này được dịch ra chữ Quốc ngữ bởi Nguyễn Trọng Thuật, giúp cho độc giả hiện đại dễ dàng tiếp cận. Tuy nhiên, giá trị nguyên bản của nó vẫn còn nguyên vẹn trong từng dòng chữ, từng câu thơ, từng suy tư của người viết. Người đọc không chỉ thấy một kinh thành Thăng Long của quá khứ mà còn thấy một tấm gương sáng về nhân cách, một bài học về sự thanh bạch giữa chốn quan trường.

Ai muốn hiểu về Thăng Long xưa, ai muốn hiểu về y thuật cổ truyền, ai muốn tìm kiếm một ánh nhìn sâu sắc về chính trị và xã hội Đại Việt thế kỷ XVIII, “Thượng kinh ký sự” chính là cuốn sách không thể bỏ qua.

Kính mời đọc tác phẩm tại đây