Ơn Toàn Xá Portiuncula

Ơn toàn xá Portiuncula, hay còn gọi là “Đại xá Đức Mẹ các Thiên Thần”, là một ân huệ vô giá mà Thiên Chúa trao ban qua Giáo Hội, nhờ lời chuyển cầu tha thiết của thánh Phanxicô Assisi. Mỗi năm, từ trưa ngày 1 tháng 8 đến nửa đêm ngày 2 tháng 8, Giáo Hội mời gọi các tín hữu dừng chân trong ngôi nhà thờ giáo xứ, tâm hồn cởi mở và chân thành để nhận lãnh hồng ân thanh tẩy sâu xa này, nối kết mật thiết hơn với Đức Giê-su Ki-tô cũng như toàn thể cộng đoàn các thánh.

Nguồn Gốc Thiêng Liêng Của Ơn Toàn Xá Portiuncula

Hành trình của ơn toàn xá Portiuncula bắt đầu từ một ngôi nhà nguyện nhỏ bé tại thung lũng Assisi – Portiuncula, nghĩa là “phần nhỏ bé” trong tiếng Latinh. Đó là nơi thánh Phanxicô thường tìm về cầu nguyện, chiêm ngắm Thánh Thể và cảm nếm sâu xa tình yêu cứu độ của Chúa Giê-su. Chính nơi đây, năm 1216, trong một đêm cầu nguyện và sám hối, thánh Phanxicô được thị kiến Đức Giê-su Ki-tô cùng Đức Maria. Khi được hỏi điều ao ước nhất trong lòng, ngài đã xin cho tất cả những ai đến viếng nhà nguyện, sau khi đã xưng tội, thành tâm thống hối, sẽ được hưởng ơn tha mọi hình phạt tạm do tội đã phạm và được tha trong bí tích Hòa Giải (Latinh: indulgentia plenaria). Ơn này không chỉ là một phép lạ cá nhân mà còn là tiếng nói của lòng thương xót dành cho mọi con người khao khát được giao hòa cùng Thiên Chúa.

Được Chúa hứa ban đặc ân ấy, thánh Phanxicô vội lên đường xin Đức Giáo Hoàng Honoriô III chuẩn nhận. Tấm lòng thành của ngài và lòng khát khao cứu độ các linh hồn đã cảm động Đức Thánh Cha, để rồi ơn toàn xá Portiuncula chính thức được công bố: Ai thành tâm đến viếng Portiuncula trong ngày 2 tháng 8, xưng tội, rước lễ, đọc Kinh Lạy Cha, Kinh Tin Kính, cầu nguyện theo ý Đức Giáo Hoàng và hoàn toàn dứt bỏ quyến luyến với tội lỗi, sẽ được hưởng trọn ơn tha mọi hình phạt tạm. Thời gian sau, ân xá này được lan rộng ra các nhà thờ Dòng Phanxicô và rồi tới mọi nhà thờ giáo xứ trên thế giới theo sắc lệnh của các vị giáo hoàng, trở thành kho tàng chung của toàn thể Dân Chúa.

Ơn Toàn Xá – Quà Tặng Của Lòng Thương Xót

Để hiểu sâu hơn về giá trị của ơn toàn xá Portiuncula, cần trở về với căn tính thần học của chính ơn xá (Latinh: indulgentia). Khi phạm tội, con người không chỉ làm tổn thương mối tương quan với Thiên Chúa mà còn phải mang lấy những hậu quả – hình phạt tạm thời (Latinh: poena temporalis), dù đã được tha thứ qua bí tích Hòa Giải. Việc lãnh nhận ơn toàn xá là việc được hoàn toàn giải thoát khỏi mọi hình phạt tạm này nhờ kho tàng công nghiệp thiêng liêng của Đức Giê-su Ki-tô, Đức Maria và các thánh (thesaurus ecclesiae). Đây là hoa trái của sự hiệp thông các thánh (Latinh: communio sanctorum), một thực tại không chỉ dừng lại ở lý thuyết, nhưng là sức sống mạnh mẽ liên kết Giáo Hội lữ hành, Giáo Hội vinh thắng và Giáo Hội thanh luyện thành một thân thể mầu nhiệm trong Thần Khí Đức Chúa – Đấng an ủi yêu thương.

Mỗi năm, ngày lễ Portiuncula lại vang vọng lên lời mời gọi sám hối, hoán cải, thanh tẩy tâm hồn để đón nhận trọn vẹn ân sủng. Đó không chỉ là sự tha thứ mang tính “thủ tục”, mà là lời nhắc nhở hãy thực sự hoán cải, dứt bỏ những quyến luyến tội lỗi dù nhỏ bé nhất (parva peccata) và sống như con cái tự do của Thiên Chúa. Điều kiện lãnh nhận ơn toàn xá Portiuncula cũng là lời nhắc về đời sống bí tích: hãy xưng tội, rước lễ, đọc Kinh Lạy Cha, Kinh Tin Kính, cầu nguyện cho ý Đức Giáo Hoàng và viếng nhà thờ trong tâm tình sám hối, chỉ một lần mỗi năm vào dịp này. Đối với những ai chưa đủ điều kiện, vẫn được hưởng ơn tiểu xá (indulgentia partialis) – như dòng suối nhỏ chảy về biển ân sủng.

Suy Tư Mục Vụ Từ Ơn Toàn Xá Portiuncula

Đại xá Portiuncula không chỉ là một nghi thức, mà còn là nguồn cảm hứng cho đời sống mục vụ và cá nhân mỗi người. Trước hết, đây là dịp để từng tín hữu ý thức về giá trị và sức mạnh của bí tích Hòa Giải – nơi Thần Khí Đức Chúa, Đấng an ủi yêu thương, đổi mới trái tim, đem lại bình an và sức mạnh thắng vượt tội lỗi. Như thánh Phanxicô đã từng khao khát ơn cứu rỗi cho muôn người, mỗi Kitô hữu cũng được mời gọi mở rộng tâm hồn để đón nhận và chia sẻ lòng thương xót ấy cho người thân, cho cộng đoàn, cho thế giới. Khi dâng ý chỉ nhận ơn xá cho các linh hồn nơi luyện ngục, ta sống trọn vẹn tình hiệp thông và nghĩa cử bác ái thiêng liêng – nối kết mọi thành phần của Hội Thánh trong tình yêu và hy vọng.

Ơn toàn xá Portiuncula còn là lời nhắc nhở hãy sống khó nghèo và khiêm nhường, như chính tên gọi của ngôi nhà nguyện xưa. Trong một thế giới còn nhiều tranh giành, hận thù và ích kỷ, lời mời gọi hoán cải, thứ tha và hiệp nhất vẫn luôn cần thiết. Portiuncula, “phần nhỏ bé”, trở thành biểu tượng của một trái tim đơn sơ mở ra cho ân sủng lớn lao. Sống đức tin giữa đời, mỗi người được mời gọi làm “nhà nguyện Portiuncula” cho anh chị em, nghĩa là trở nên dấu chỉ sống động của lòng thương xót, tha thứ, bác ái, trở thành cánh cửa rộng mở dẫn người khác đến gặp Chúa Giê-su Ki-tô – Ngôi Lời nhập thể, Đấng đã chết và sống lại vì yêu thương nhân loại.

Ơn toàn xá Portiuncula là quà tặng tuyệt vời, vừa mời gọi hoán cải cá nhân, vừa xây dựng sự hiệp thông cộng đoàn, vừa hướng về cõi vĩnh hằng nơi Thiên Chúa là cùng đích mọi linh hồn. Mỗi người khi tham dự ngày đại xá này không chỉ đón nhận ân sủng cho mình mà còn góp phần xây dựng kho tàng thiêng liêng của Hội Thánh. Ước gì, trong mỗi mùa Portiuncula, từng người chúng ta lại được nhắc nhớ về lòng thương xót của Chúa, sống hoán cải và hiệp thông sâu xa hơn với Chúa, với Giáo Hội và với anh chị em mình, để chính chúng ta trở thành khí cụ bình an và lòng thương xót giữa thế giới hôm nay.

Ngày 26 tháng 5 năm 1911, Đức Thánh Cha Piô X đã chuẩn y và xác nhận sắc lệnh về việc gia hạn vô thời hạn ơn toàn xá Portiuncula cho các tín hữu.

TÒA THÁNH BỘ TỐI CAO THÁNH VỤ (Phân bộ về các Ân xá)

SẮC LỆNH

Khi ngày lãnh nhận Ơn xá Portiuncula lại đến gần, vô số lời thỉnh cầu từ khắp các dân tộc đã được dâng lên Tòa Thánh, và dự kiến sẽ còn nhiều hơn nữa, để xin gia hạn các ơn ban đã nhận được cũng như xin ban các ơn mới.

Do đó, vì Thánh Bộ Tối cao Thánh vụ này, vốn có nhiệm vụ điều hành các Ân xá, có ý định thiết lập các quy tắc chắc chắn và cố định về đặc ân thiêng liêng cao quý này, và để các tín hữu không nơi nào bị thiệt thòi trong khi các quy tắc này được chuẩn bị, Các Đức Hồng Y đáng kính, các Tổng Thanh tra, trong phiên họp toàn thể ngày thứ Tư, 24 tháng này, đã quyết định ban hành một Sắc lệnh chung, có giá trị cho đến khi có quy định mới, như sau:

1. Tất cả và từng ơn ban về Ơn xá Portiuncula đã được Tòa Thánh ban trước đây cho cả các tín hữu sống ngoài đời cũng như cho các cộng đoàn đạo đức, mà nay đã hết hạn hoặc sẽ hết hạn trong tương lai, được coi như được gia hạn vô thời hạn (sine die), trong khi vẫn giữ nguyên các điều khoản và điều kiện khác của đặc ân trước đó, và có lưu ý đến Sắc lệnh mới nhất của chính Thánh Bộ Tối cao này ngày 26 tháng 1 năm nay về thời gian hữu ích để thực hiện các cuộc viếng thánh (Acta Apostolicae Sedis, năm III, quyển III, trang 64).
2. Về việc ban các ơn mới cho cả các tín hữu sống ngoài đời cũng như cho các cộng đoàn đạo đức, quyền này cũng được giao phó vô thời hạn cho các Đấng Bản Quyền địa phương với các năng quyền cần thiết và thích hợp, tuy nhiên vẫn phải tuân giữ các điều khoản và điều kiện được quy định trong Tự sắc (Motu Proprio) ngày 12 tháng 6 năm trước (Acta Apostolicae Sedis, năm II, quyển II, trang 443).
3. Tương tự, sau cùng, năng quyền được gia hạn vô thời hạn cho các Đấng Bản Quyền địa phương, vốn đã được ban cho họ vào năm trước bởi Tự sắc nói trên, để có thể ấn định việc lãnh nhận Ơn xá nói trên vào ngày Chúa Nhật kế tiếp thay cho ngày 2 tháng 8, trong khi vẫn giữ các điều khoản và điều kiện được ghi trong đó.

Tất cả những điều này đã được Đức Thánh Cha của chúng ta, Đức Giáo Hoàng Piô X, trong buổi tiếp kiến ban cho cha Giám định vào ngày hôm sau, đã đoái thương chuẩn y và xác nhận bằng quyền tối cao của ngài.

Bất chấp mọi điều ngược lại, kể cả những điều đáng được nhắc đến một cách đặc biệt và riêng rẽ.

Tại Rôma, từ Tòa Thánh Vụ, ngày 26 tháng 5 năm 1911.

Aloisius Giambene, Người thay mặt về các Ân xá.